فواید آغوز یا کلستروم شیر مادر برای نوزاد چیست؟

قبل از این‌که فرزندتان به دنیا بیاید، طبیعت شروع به تولید غذای او می‌کند.

در حدود هفته شانزدهم بارداری، تغییراتی در پستان‌ها صورت می‌گیرد و

بدون این‌که مادر متوجه شود، تغییراتی در اندازه آلوئول (خوشه‌‌های انگور مانند که در آنها شیر تولید می‌شود) بوجود می آید.

 زمانی‌که نوزاد متولد می‌شود، طبیعت غذای اولیه و شگفت‌انگیزی یعنی کلستروم یا آغوز را آماده کرده است.

 اما آغوز یا کلستروم چیست؟ فواید آغوز برای نوزاد چیست؟ برای رسیدن به پاسخ این سوالات تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

آغوز یا کلستروم چیست؟

پستان‌های شما در چند روز اول پس از زایمان، کلستروم و یا آغوز را تولید می‌کند.

کلستروم شیر اولیه ی تولید شده توسط پستان مادر است که برای 2 تا 5 روز آغازین زندگی نوزاد آماده شده است و

بعد از آن ‌تولید شیر کامل مادر شروع می‌شود.

کلستروم غذایی بسیار ویژه برای نوزادان است و یکی از مهمترین غذاهایی است که نوزاد در طول زندگیش میل می‌کند.

در زمان خروج نوزاد از رحم، کلستروم بهترین غذا برای اوست.

در حقیقت کلستروم اولین ماده ایمن‌ساز برای نوزاد و پاسخ‌گوی تمام نیازهای او است.

او در هر وعده شیر‌خوردن به اندازه نیازش کلستروم دریافت می‌کند،

یعنی دقیقا به میزانی که شکم کوچک و کبد نابالغش آمادگی دریافت آنرا دارد.

کلستروم با شیری که بعدها تولید می‌شود، تفاوت دارد.

این ماده غلیظ‌تر و چسبنده‌تر است. گاهی به رنگ طلایی است و به همین دلیل آن ‌را “مایع طلایی” نیز می‌نامند.

البته امکان دارد شفاف یا به رنگ دیگری نیز باشد، ولی بهترین و کامل ترین غذا برای نوزادان است.

ترکیبات آن نیز با شیر کامل (شیری که بعد از آن تولید می‌شود) تفاوت دارد و دقیقا بنابر اراده طبیعت ساخته می شود.

کلستروم نسبت به شیر کامل حاوی میزان بیشتری از پروتئین، مواد معدنی، سدیم، پتاسیم، ویتامین های A،

E، کاروتینوئید، کربوهیدارت ها و آنتی‌بادی های لازم برای کمک به نگهداری سلامت از فرزندتان است. 

این شیر، بسیار ساده هضم می‌شود و اولین غذای کامل فرزندتان است.

این ماده حیاتی مخصوص فرزندتان ساخته شده است و صد در درصد شیر اولیه شما را در روزهای اولیه زندگی فرزندتان را تشکیل می‌دهد.

فواید آغوز برای نوزاد

بعضی مواقع مادران به علت اینکه پر شدن شیر را در سینه هایش حس نمی کند

یا بخاطر زیاد بودن ترشح پستان ها، نگران می شوند که نوزادشان به اندازه کافی شیر دریافت نمی کند.

در حقیقت بدن نوزاد با هربار تغذیه از شیرمادر با دگرگونی‌های عجیب و شگفت‌انگیزی مواجه می شود.

فواید خوردن آغوز شیر مادر برای نوزاد عبارتند از:

تقویت سیستم ایمنی بدن نوزاد

اگر نوزاد زودتر از زمان معمول متولد شود، کلستروم می تواند از بروز عفونت ها جلوگیری کند.

این قابلیت در زمانی که نوزاد نارس باشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. 

کلستروم در تکامل سیستم ایمنی بدن نقش موثری داشته و به عوامل رشدی کمک می‌کند.

روند تکامل نوزاد بعد از تولد نیز ادامه دارد و دریافت کلستروم برای کامل شدن این روند ضروری است.

کلستروم در تقویت سیستم ایمنی بدن نوزاد نقش مهمی دارد.

معمولا نوزادان در دومین روز از آغاز زندگیشان، آمادگی بیشتری برای نوشیدن شیر خواهد داشت،

بنابراین گهگاه او را به نوشیدن شیر تشویق کنید.

کلستروم حاوی تمامی ۱۰ آمینواسیدی است که برای زیربنای ساختار بدن نوزاد ضروری است و

حاوی مقدار کمی کربوهیدرات، چربی و لاکتوز است.

 کلستروم سرشار از تراوشات ماده‌ای بنام igA بوده که یکی از مهمترین ایمن‌سازها و ضد عفونت ها می‌باشد.

علاوه براین کلستروم سرشار از گلبول‌های سفیدی بنام لئوکوسایتز leukocytes است که توانایی نابود کردن باکتری ها‌و ویروس‌ها را دارد.

در حقیقت کلستروم به عنوان واکسن طبیعی، حاوی مقدار زیادی از آنتی‌بادی‌های است که به عنوان ایمیونوگلوبولین A عمل می‌کند.

 این ماده همچنین شامل گلبول‌های سفید خونی متمرکز نیز هست،

یعنی سلول‌های گلبول‌ سفید خونی که می‌تواند باکتری‌ها و ویروس‌های مسبب بیماری‌ها را نابود سازد.

کلستروم حاوی سلول‌های سفید خونی زنده‌ای هستند که بطور ویژه‌ای برای حمایت از روده‌های فرزندتان در برابر التهاب تجهیز شده‌اند.

تمام این ها یعنی فرزند شما در همان روز های ابتدایی با نوشیدن آغوز همانند یک واکسن طبیعی، ایمنی غیر فعال را از مادر خود دریافت کرده و

در برابر بسیاری از بیماری ها مقاومت بیشتری پیدا می کند.

کمک به دفع مدفوع اولیه نوزاد و پیشگیری از زردی نوزاد

کلستروم با تاثیر ملینی که دارد به دفع مدفوع اولیه نوزادتان کمک می‌کند،

یعنی در خارج ساختن بیلی روبین (گلبول‌های قرمز خراب شده و عامل زردی) و پیشگیری از زردی به یاری نوزادتان می‌آید.

 از آنجایی‌که روده‌های نوزادان دارای منافذ زیادی است، کلستروم از طریق پُر کردن منافذ مجاری گوارشی، سوراخ‌ها را مسدود می‌کند

و دیواره‌ای محافظ در برابر مواد خارجی ایجاد می‌کند.

از همین روی این ماده در مجاری گوارشی نوزاد نقشی حیاتی دارد.

همچنین این دیواره حساسیت کودک را نسبت به غذای مصرفی شما کاهش می‌دهد.

کلستروم حاوی نوع کاملی از چربی، کربوهیدارت‌ و پروتئین برای روده کودکتان است.‌

کلستروم سرشار از مواد مغذی متمرکز است. بنابراین در روزهای اولیه زندگی فرزندتان، حداقل در هر 24 ساعت، 9 تا 12 مرتبه او را شیردهی کنید.

 به این ترتیب به او اجازه داده می‌شود که از تمامی فواید آغوز بهره برده و شما نیز در تولید مقدار فراوان این شیر غنی شده توانا گردید.

 حتی مقدار کم کلستروم، ملینی است که خروجی مکونیوم (اولین مدفوع ضخیم و سیاه رنگ) را فعال می‌کند و احتمال ابتلا به زردی را کاهش می‌دهد.

تقویت سیستم گوارشی نوزاد

کلستروم سریعا هضم شده و قند خون نوزاد را تنظیم می‌کند.

مخاط سیستم گوارشی را تقویت کرده و در برابر عفونت‌ها از بدن حمایت می کند و باکتری‌های مفید را در مجرای گوارشی جایگزین می‌کند. 

کلستروم مانند خون، مایعی موثر و مهمی است و در بهبود عملکرد روده نوزاد بسیار تاثیرگذار است و از آن در برابر تمامی انواع میکروب‌ها محافظت می کند.

کلستروم می تواند به عنوان درزگیر برای دستگاه گوارشی و سیستم داخلی ایفای نقش کند.

هرچه مصرف شیر بیشتر ‌شود، بدن مادر بوسیله نشانه‌هایی که از طرف نوزاد دریافت می‌کند، مقدار تولید شیر خود را تنظیم می کند.

 تاخیر در یکی از نوبت‌های شیردهی، تولید شیر را کاهش خواهد داد و ممکن است برای مادر و نوزاد مشکل ایجاد کند.

 به زودی کلستروم به شیری کامل تبدیل خواهد شد و مقدار تولید شیر افزایش پیدا خواهد کرد.

البته با شروع تولید شیر کامل، بطور ناگهانی کلستروم ناپدید نمی شود،

بلکه مقدار کمی از کلستروم داخل شیر کامل برای دو هفته باقی می ماند تا نوزاد بتواند از فواید آغوز به نحو احسن بهره ببرد.  

نوزادانی که طی اولین هفته زندگی خود از این لای ناب استفاده می‌کنند، برای یک‌عمر از فواید آغوز بهره‌مند می‌شوند.

در واقع هیچ‌چیزی برای نوزادان ارزشمندتر از کلستروم و شیر کامل مادر نیست.

شیر آغوز مادر تا چند روز است و چه فوایدی دارد؟

شیر مادر که بلافاصله پس از تولد نوزاد شروع به ترشح خواهد کرد، همواره یک ترکیب ثابت نخواهد داشت.

بسته به نیاز کودک، با توجه به زمان تولد و تحت شرایط مختلف شیر مادر را از نظر ترکیبات و مواد مغذی به سه مرحله تقسیم می‌کنند:

1. شیر آغوز مادر که از زمان تولد تا روز 4 یا 5 پس از تولد ترشح می‌شود.
2. وارد شدن به مرحله شیر رسیده یا Foremilk که حدوداً روز 5 تا 10 ترشح می‌شود.
3. و شیر رسیده یا Hindmilk که از روز 10 زایمان به بعد ترشح خواهد شد.

در این میان شیر آغوز مادر با داشتن بیشترین میزان پروتئین و ترکیبات آنتی اکسیدان، عامل ایجاد ایمنی و مقاومت در بدن نوزاد است.

ارزش غذایی شیر آغوز مادر

مواد مغذی موجود در شیر مادر، به عوامل مختلفی از جمله: زمان تولد نوزاد، وضعیت تغذیه‌ای و سن مادر، زمان نمونه برداری و… بستگی دارد و معیار واحدی نخواهد داشت.

 اما طبق تحقیقات انجام شده ، میانگین مواد مغذی موجود در 100 میلی لیتر شیر آغوز مادر (در فاصله زمانی 2-6 هفته پس از تولد نوزاد) طبق جدول زیر است:

جدول ارزش غذایی شیر آغوز مادر

میزان بتا کاروتن موجود در شیر ماک در حدود 10 برابر بیشتر از شیر ترشح شده در روزهای بعدی است.

همین میزان بالای بتا کاروتن نیز عامل رنگ زرد شیر آغوز می‌شود.

به علاوه میزان ویتامین‌های E و Zinc نیز در این شیر اولیه بسیار بیشتر است!

علت اهمیت شیر آغوز مادر برای نوزاد

آغوز منبع غنی ایمونوگلوبین (Ig) ، پپتید‌های ضد میکروب مثل لاکتوفرین و لاکتوپراکسیداز و همچنین مولکول‌های فعال زیستی شامل فاکتورهای رشد است.

این ترکیبات که نقش مهمی در تغذیه کامل، رشد کافی و تکامل نوزاد ایفا می‌کنند، به عنوان اولین واکسن نیز شناخته می‌شوند؛

 زیرا باعث افزایش سطح ایمنی شده و سیستم گوارش نوزاد را در مقابل میکروب‌ها و عوامل بیماری زا مقاوم خواهد کرد.

شیر آغوز با داشتن پروتئین و مواد ضد میکروبی بیشتر، نیاز‌های تغذیه‌ای اساسی نوزاد از جمله تأمین کلسیم، ویتامین A،

آهن، ویتامین و انرژی را برآورده کرده و بدن او را در برابر هجوم عفونت‌های تنفسی، انگل ها، انواع باکتری، ویروس، قارچ، میکروارگانیسم‌ها و مواد شیمیایی محافظت می‌کند.

به همین دلیل مصرف این شیر اولیه به خصوص برای نوزادان LBW (زودرس) حیاتی بوده و

در غیاب سیستم دفاعی و ایمنی رشد یافته، نارسایی‌های سیستم گوارش، عروق، اعصاب، کلیه و… با مقاوم کردن بدن نوزاد، جلو ابتلای او به بیماری‌های خطرناک و حتی مرگ را خواهد گرفت.

شیر آغوز مادر تا چند روز است؟

ترکیبات شیر مادر بنا بر نیاز‌های غذایی و ایمونولوژیک کودک، از ابتدای تولد تا پایان دوران شیردهی تغییرات فراوانی خواهد داشت و

همین نکته باعث شده، میزان مواد مغذی و ترکیبات شیر از مادری به مادر دیگر نیز متفاوت باشد.

این نکته درمورد شیر اولیه یا کلستروم نیز وجود دارد.

به این صورت که معمولاً برای نوزادانی که به موقع متولد شده اند، ترشح آغوز از زمان تولد تا حدود 5-7 روز ادامه خواهد داشت؛
 این در حالی است که ترشح آغوز برای نوزادان زودرس، از ابتدای تولد تا حدود 15-21 روز ادامه می‌یابد تا شرایط را برای تکامل نوزاد فراهم کند.

 به طور میانگین حجم شیر آغوز مادر 20-2 میلی لیتر خواهد بود که برای هر نوزاد بنا به شرایط و نیاز‌های او، به میزان متفاوتی تشرح خواهد شد.

• توجه داشته باشید که مادرانی که زایمان طبیعی دارند، بلافاصله پس از زایمان می‌توانند نوزاد خود را با شیر آغوز تغدیه کنند،

در حالی که در زایمان سزارین، به علت بیهوشی یا بی حسی موضعی مادر در زمان زایمان، ممکن است شیر آغوز با تأخیر ترشح شود و پیرو آن، شیردهی کودک نیز به زمان بیشتری نیاز داشته باشد!

اجازه ندهید آغوز هدر برود!

مادران به دلایل متعددی مثل التهاب پستان‌ها، شاغل بودن، دردناکی نوک سینه، نبودن امکان شیردهی به نوزاد، تحریک تولید شیر و… ممکن است نتوانند در هنگام نیاز نوزاد، او را تغدیه کنند.

 اما با توجه به اهمیت تغذیه با شیر مادر و به‌خصوص تغذیه کودک با شیر آغوز، که هیچگونه جایگزینی هم نخواهد داشت،

بهتر است در صورت مواجهه با چنین مسائلی، به دنبال راه‌های جایگزین برای استفاده از بیشترین میزان شیر یا کلستروم باشند.

یکی از این روش‌های رایج، دوشیدن یا پمپ کردن شیر است.

به این صورت که مادر می‌تواند با استفاده از شیر دوش برقی یا شیر دوش دستی، مقدار کافی از شیر را برای تغذیه کودک از قبل جمع آوری کند.

روش‌های مختلف برای دوشیدن شیر مادر و نگهداری

دوشیدن شیر به راحتی و به یکی از روش‌های زیر قابل انجام است:

• دوشیدن شیر با دست
• دوشیدن با شیر دوش دستی
• دوشیدن با شیر دوش برقی

اگر فقط گاهی، نیاز به دوشیدن شیر خواهید داشت، می‌توانید با کمی تمرین و به راحتی با دست، شیر بدوشید.

اما چنانچه مادر شاغلی باشید که به طور مداوم به این کار نیاز خواهید داشت، بهتر از شیر دوش دستی یا شیر دوش برقی استفاده کنید.

به طور میانگین دوشیدن شیر با استفاده از شیر دوش دستی در حدود 45 دقیقه و با استفاده از شیر دوش برقی تنها 15 دقیقه زمان نیاز خواهد داشت.

• به خاطر داشته باشید که دوشیدن شیر تنها روشی برای ذخیره شیر مورد نیاز نوزاد نیست،

بلکه به عنوان تسکین دهنده درد پستان در زمان احتباس، بهبود زخم در ناحیه نوک پستان و تحریک غدد ترشح کننده شیر برای افزایش حجم شیر ترشح شده نیز، به حساب می‌آید!

نکات مهمی که باید در هنگام استفاده از شیر دوش رعایت کنید

توصیه می‌شود که در زمان دوشیدن شیر، در وضعیت راحتی قرار بگیرید و برای پمپ شیر، زمان کافی اختصاص بدهید تا باعث احساس درد یا آزرده شدن پستان‌ها نشوید.

 رعایت نکات به ظاهر ساده زیر نیز می‌تواند فرایند دوشیدن شیر را برای شما آسان‌تر کند:

• پیش از هر کار، دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
• برای آماده کردن سینه‌ها، می‌توانید از یک حوله گرم حدود 10 دقیه قبل، یا کمی ماساژ کمک بگیرید.
• چنانچه از دست برای دوشیدن شیر استفاده می‌کنید، در نظر داشته باشید که نوک سینه را فشار ندهید. نقطه مناسب قرار دادن انگستان، ناحیه هاله رنگی سینه‌ها است.
• در زمان استفاده از شیر دوش، توجه داشته باشید که محافظ سینه یا فلنج آن از نظر اندازه، مناسب باشد.
• در اولین دفعات استفاده از شیر دوش برقی، درجه مکش را در کمترین میزان قرار دهید؛ سپس می‌توانید به تدریج درجه مکش را افزایش دهید.

نحوه صحیح نگهداری شیر مادر

پس از دوشیدن شیر با دست یا با استفاده از شیر دوش برقی، نکته مهم، نگهداری صحیح شیر برای استفاده نوزاد است.

به طور کلی شیر دوشیده شده را می‌توان به مدت 7-8 ساعت در دمای اتاق نگهداری کرد و

در صورت نگهداری در یخچال، زمان ماندگانی شیر تا حدود 48 ساعت نیز افزایش خواهد یافت.

 یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از دور ریز شیر، استفاده از ظرف‌های کوچک و درج تاریخ دوشیدن روی ظرف است.

در ضمن به خاطر داشته باشید که اگر در طول یک روز، بیش از یک مرتبه از شیر دوش استفاده کردید،

قبل از اضافه کردن شیر تازه دوشیده شده به ظرف داخل یخچال، باید ابتدا آن را در حدود 1-2 ساعت در یخچال سرد کنید!

راهکارهایی برای افزایش شیر مادر

به عنوان یک مادر هوشیار، می توانید هزاران سوال راجع به فرزندتان در ذهن داشته باشید.

نگرانی های فراوان و هر لحظه ی شما درمورد سلامتی و رشد فرزند دلبندتان کاملاً طبیعی است.

احتمالاً همیشه در پی پیدا کردن راهی برای بهبود وضعیت و سلامت نوزاد خود هستید و

می خواهید که بهترین و کارآمد ترین روش ها را برای او در پیش بگیرید.

راهکارهایی برای افزایش کیفیت و مقدار شیر مادر

 از مهم ترین سوالاتی که در این دوران از ذهن مادران می گذرد این است که آیا شیر من برای نوزادم کافی است؟

 آیا نوزادم به طور کامل سیر می شود؟ آیا شیر من از کیفیت مناسبی برخوردار است؟ از چه طریقی می توانم مقدار شیرم را بیشتر کنم و کیفیت آن را بهبود بخشم؟

برای دستیانی به پاسخ این سوالات با ما همراه باشید.

دوران شیردهی، دورانی است که مادر باید به رژیم غذایی خود، باید ها و نباید های خوراکی ها توجه ویژه ای داشته باشد.

زیرا آنچه در این دوران می خورید علاوه بر این که تأثیر بسزایی در بهبود وضعیت سلامتی شما پس از زایمان دارد، مستقیماً بر کمیت و کیفیت شیرتان نیز تأثیر می گذارد.

چگونه می توان منابع شیر مادر را افزایش داد؟

یکی از مهم ترین راهکار های افزایش شیر مادر، شیر دادن هرچه بیشتر و بیشتر به نوزادتان است

. فرآیند تولید شیر مادر مطابق با قانون عرضه و تقاضا می باشد.

 به این ترتیب که هرقدر فرزندتان بیشتر شیر بخورد، مقدار شیر تولید شده در بدن مادر نیز بیشتر خواهد بود.

در واقع تحریک پایانه های عصبی نوک و هاله ی پستان در اثر مکیدن شیرخوار، سبب انتقال پیام تولید شیر به مغز مادر و افزایش تولید آن خواهد شد.

برای کسب نتیجه بهتر بلافاصله پس از تولد نوزاد اقدام به شیردهی کنید.

20 غذایی که شیر مادر را افزایش می دهد:

برخی از مواد غذایی می توانند تولید شیر در بدن مادر را افزایش دهند. افزایش شیر مادر بعد از زایمان

به یاد داشته باشید که علاوه بر افزایش شیر مادر باید به کیفیت آن نیز توجه ویژه کرد تا برای تکامل جسمی و ذهنی فرزندتان کیفیت لازم را داشته باشد.

• جو دوسر: جو خواص فراوانی دارد و تهیه و آماده سازی آن نیز ساده است.

می توانید آن را حتی در وعده ی صبحانه میل کنید.

درصورت عدم تمایل به طعم آن می توان از محصولات و فرآورده های جو استفاده کرد.

مانع از بروز دیابت پس از زایمان می شود.

حاوی مقدار فراوانی انرژی می باشد.

حاوی مقدار زیادی فیبر بوده و برای دستگاه گوارش بسیار عالی است.

• دانه ی رازیانه: این ماده در افزایش تولید شیر تاثیر بی نظیری دارد.

روند های هضم در دستگاه گوارش نوزاد را بهبود بخشیده و سبب تسکین کولیک نوزاد می شود.

می توانید دانه های آن را به سالاد روزانه خود اضافه کرده و میل نمایید و یا به صورت دمنوش در طی شبانه روز از آن بنوشید.

می توانید چند دانه ی آن را پس از غذا در دهان خود بجوید.

• دانه ی شنبلیله:  دانه های شنبلیله به عنوان یکی از بهترین گیاهان افزایش دهنده ی شیر مادر شناخته شده اند.

برای جلوگیری از بروز یبوست پس از زایمان، جوانه های دانه های شنبلیله را به همراه شیر میل کنید.

از آن می توان به عنوان طعم دهنده در انواع غذاها استفاده کرد.

از ترکیب دانه های شنبلیله و برنج، یک پنکیک مناسب دوران شیردهی برای صبحانه ی خود درست کنید.

• پاپایای نرسیده: این یک میوه ی بومی مناطق حاره‌ای قاره آمریکا در بسیاری مناطق حاره‌ای از جمله هند، آفریقای جنوبی، سری لانکا و فیلیپین کشت می‌شود.

پاپایا میوه ای تسکین دهنده است و سبب ریلکس شدن بدن و درنتیجه آرامش در هنگام شیردهی می شود.

• اسفناج و برگ چغندر: اسفناج از بهترین منابع آهن، کلسیم و اسید فولیک می باشد.

این ماده برای جبرانی کم خونی مادر بسیار مفید می باشد.

اسفناج سبب نیرومند تر شدن نوزاد می شود.

برگ های اسفناج و چغندر حاوی موادی است که بدن را سم زدایی می کند.

اسفناج حاوی موادی است که از بروز سرطان پستان جلوگیری می کند.

به یاد داشته باشید که مصرف زیاد اسفناج سبب ایجاد اسهال در نوزادتان می شود.

• سیر: سیر ماده ای است که سبب افزایش میزان شیر مادر می شود.

اما متاسفانه سبب تغییر طعم و بوی شیر شده و ممکن است که نوزاد از خوردن آن امتناع کند.

• کنجد سیاه: دانه های کنجد سیاه سرشار از کلسیم است و سبب افزایش شیر مادر می شود.

دانه های کنجد سیاه را می توانید درون شیر مخلوط کرده و آن را میل کنید.

بیش از اندازه آن را مصرف نکنید.

• هویج: یک لیوان آب هویج در هنگام صبحانه و یا ناهار سبب افزایش قابل توجه شیر مادر می شود.

شما می توانید هویج را به صورت خام در سالاد و یا به صورت بخار پز و نیز در سوپ میل نمایید.

• آب و آبمیوه: مصرف مایعات خصوصاً آب، برای تولید شیر ضروری است. برای افزایش تولید شیر مقدار بیشتری مایعات خصوصاً آب بنوشید.

مصرف مقدار کافی آب مانع از دهیدراتاسیون و یا همان ابتلا به کم آبی می شود.

قبل از اقدام به شیردهی یک لیوان آب بنوشید.

• جو: مصرف جو نه تنها سبب افزایش تولید شیر شده بلکه مانع از ابتلای مادر به کم آبی نیز می شود.
• مارچوبه: مارچوبه یک ماده ی غذایی ضروری برای مادران شیرده محسوب می شود.

مارچوبه مقدار زیادی فیبر دارد.

مقدار فراوانی ویتامین A و K دارد. سبب تنظیم تعادل هورمونی در بدن مادران شیر ده می شود.

• شکر قهوه ای: این ماده از طریق تحریک هورمونی سبب افزایش تولید شیر می شود و انرژی مورد نیاز مادر پس از زایمان را تأمین می کند.
• زردآلو: زردآلوی خشک شده نیز سبب تنظیم تعادل هورمونی در بدن مادر می شود.

زردآلو مقدار فراوانی کلسیم و فیبر دارد و سبب افزایش تولید شیر می شود.

مصرف بیش از اندازه ی آن سبب ایجاد اسهال در نوزاد خواهد شد.

• ماهی سالمون: یک منبع غنی از اسید های چرب ضروری خصوصاً امگا 3 برای بدن است و سبب افزایش تولید شیر مادر می شود.
• زیره ی سبز: زیره ی سبز علاوه بر این که سبب افزایش شیر می شود چربی سوز نیز هست.

مانع از تحریک بیش از حد دستگاه گوارش می شود.

می توانید پودر آن را با شیر مخلوط کرده و یا به صورت دمنوش میل کنید.

• برگ ریحان: این ماده سرشار از آنتی اکسیدان بوده و ضد سرطان می باشد.

اثر آرام بخش دارد که برای شیردهی بسیار مفید است.

سبب افزایش ایمنی بدن می شود.

می توانید که چند برگ آن را درون چای و یا دمنوش های خود انداخته و میل کنید.

• برگ شوید: این گیاه علاوه بر آنکه تولید شیر را افزایش می دهد، حاوی مقداری زیادی ویتامین K است که مانع از از دست دادن بیش از اندازه ی خون پس از زایمان می شود.

آن را به ماست اضافه کرده و میل کنید.

• کدو سبز: سرشار از مواد مغذی و تامین کننده ی آب بدن می باشد که مانع از ابتلا به کم آبی می شود.

آب کدوی تازه را گرفته و میل کنید، این کار به تنظیم قند خون پس از زایمان کمک فراوانی می کند.

• سیب زمینی شیرین: سرشار از پتاسیم، منیزیم و ویتامین C و B است.

حاوی مقدار زیادی فیبر است.

می توانید آن را به صورت اسموتی سیب و سیب زمینی و یا به صورت پودینگ مصرف کنید.

• بادام شیرین: بادام شیرین غنی از کلسیم، ویتامین E و امگا 3 می باشد.

ویتامین E سبب بهبود خارش پوست پس از زایمان می شود.

امگا 3 نیز سبب تنظیم تعادل هورمونی بدن و افزایش تولید شیر می شود.

توجه کنید که سیستم گوارش نوزادان مختلف با یکدیگر متفاوت است.

اگر احساس می کنید که مصرف هر یک از این مواد سبب ایجاد علائم آلرژی و یا دل درد (کولیک) در فرزندتان می شود، از مصرف آن پرهیز کنید.

آیا شیر من برای فرزندم کافی است؟ آیا نوزادم کاملاً سیر می شود؟

در بسیاری از موارد مادران تصور می کنند که شیر کافی برای سیر کردن نوزاد خود ندارند.

برای روشن شدن این مطلب باید به روند وزن گیری و میزان دفعات ادرار کردن او توجه کنید.

اگر نوزاد شما بر اساس نمودار رشد خود وزن گیری مناسبی دارد و نیز یک هفته پس از تولد، در 24 ساعت، 6 الی 8 مرتبه ادرار می کند، مقدار شیر شما برای او کافی است.

در غیر این صورت باید از مواد شیر افزا و در صورت نیاز از مکمل های افزایش دهنده ی شیر مادر استفاده کنید.

همان طور که گفته شد هرقدر بیشتر به نوزادتان شیر بدهید، شیر بیشتری در بدنتان تولید می شود.

سعی کنید که هر یک الی دو ساعت یک بار به او شیر بدهید.

از استرس به دور باشید، استرس و اضطراب مادر علاوه بر انتقال پیدا کردن به نوزاد، تولید شیر در بدن او را نیز کاهش می دهد.

در هنگام شیردهی پس از هفته ی اول، ابتدا اجازه دهید که نوزاد یک پستان را کاملا خالی کند

سپس تغییر پوزیشن داده و پستان دیگر را به او بدهید.

چربی ها آخرین ماده ای هستند که پس از 20 دقیقه از آغاز مکیدن نوزاد از آلوئول های پستانی خارج شده و به درون شیر ترشح می شوند.

از سینه بندهای مناسب استفاده کنید.

 استفاده از سینه بند های بسیار سفت سبب تحت فشار قرار گرفتن آلوئول ها و کاهش تولید شیر خواهد شد.